مالیات و نرخ سود سپرده های بانکی

معافیت مالیات سود سپرده بانکی یکی از موارد بسیار گسترده معافیت های مالیاتی در نظام مالی کشور است که البته به عنوان مناقشه برانگیزترین آنها نیز می باشد. اینکه آیا مالیات سود سپرده باید به عنوان یکی از پایه های درآمدی مالیات تلقی شود یا همچنان مشمول معافیت باشد. پاسخ به این پرسش به عنوان مسئله محوری گزارش حاضر، نیازمند تامل و تعمق بیشتر در ادبیات مالیات، ساختار نظام مالیاتی کشور در کنار دیگر ویژگی ها و شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران است. سیستم مالیاتی مبنا و مخارج مالیاتی دولت، دو مفهوم ادبیات مالیاتی هستند که پرداختن به آنها ما را در پاسخ به پرسش گزارش رهنمون خواهد کرد. اگر درباره موردی از معافیت­های مالیاتی؛ مؤلفه هایی مانند ساختار مالیاتی یک کشور، سیاست های عمومی دولت، نظام مالیاتی عمومی، ساختار سیاسی و اقتصادی آن ما را به سمتی جهت دهی کردند که نشان دهد معافیت مورد نظر از لحاظ ساختاری، اهداف سیاستی و رویکردی با نظام مالیاتی کشور مورد مطالعه، همخوانی و سازگاری دارد، می­توان آن معافیت را به عنوان جزئی از سیستم مالیاتی مبنا در کشور مورد ملاحظه قرار داد. در غیر این صورت معافیت مذکور به عنوان مخارج مالیاتی دولت نگریسته شده و باید با لحاظ شرایط ملزوم، مالیات آن دریافت شود.

با توجه به ماده 105 قانون مالیات های مستقیم، میزان مالیات سود سپرده بانکی اشخاص حقوقی، 25 درصد مبلغ کل سود سپرده می باشد. نحوه محاسبه نیز به این صورت بوده که به عنوان مثال، چنانچه، میزان سود بانکی، 10 میلیون تومان باشد، میزان 25 درصد، یعنی 2.5 میلیون تومان، به عنوان مالیات سود سپرده بانکی این حساب خواهد بود.

مالیات سود سپرده بانکی، مالیاتی است که از سود سپرده بانکی اشخاص حقوقی، اخذ شده و بنابراین، اشخاص حقیقی، از پرداخت آن معاف می باشند. میزان این مالیات، 25 درصد سود اخذ شده بوده و نحوه پرداخت آن نیز از طریق سامانه پرداخت قبض مالیاتی و با استفاده از شناسه سی رقمی نسیم می باشد.

سازمان امور مالیاتی کشور، در سال های گذشته، با هدف تسهیل و تسریع در ارائه خدمات مالیاتی به مودیان، سایت ها و سامانه های متعددی را تاسیس و راه اندازی نموده که سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی، درگاه ملی خدمات مالیات و سامانه پرداخت قبض مالیاتی، از جمله این سامانه ها می باشد.

به موجب بند (ر) تبصره ۶ قانون بودجه 1401 کل کشور، معافیت مالیاتی بند 2 ماده 145 قانون مالیات های مستقیم، در مورد اشخاص حقوقی، اجرا نشده و به سود سپرده بانکی اشخاص حقوقی، مالیات ، تعلق می گیرد. بر اساس این بند قانونی، افراد معاف از پرداخت مالیات بر سود سپرده بانکی، شامل گروه های زیر می­باشند:

اشخاص حقیقی: با توجه به اینکه صرفا، اشخاص حقوقی از معافیت مالیاتی سود سپرده بانکی، استثنا شده اند، بنابراین، اشخاص حقیقی، همچنان، مشمول معافیت مالیاتی سود سپرده بانکی، بوده و در نتیجه، از سود سپرده بانکی این افراد، مالیات اخذ نمی­شود.

مطابق بند مزبور، از قانون بودجه، برخی از اشخاص حقوقی نیز از پرداخت مالیات سود سپرده بانکی، معاف شده­اند و از آنها مالیات اخذ نمی­شود که این اشخاص، عبارتند از: « صندوق توسعه ملی، صندوق نوآوری و شکوفایی، بیمه مرکزی ایران، شرکت های بیمه بازرگانی، صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی ساختمان، صندوق بیمه محصولات کشاورزی، صندوق‌ های بازنشستگی و صندوق تامین خسارت های بدنی

یکی از انواع نسبتا جدید مالیات که در قانون بودجه 1401 کل کشور، مورد تصریح قانون گذار، قرار گرفته، مالیات سود سپرده بانکی، بوده که بر اساس آن، از سود سپرده  بانکی اشخاص، مالیات، دریافت و اخذ می­گردد.

این مسئله و اخباری که در رابطه با آن در رسانه ها منتشر شده، بسیاری از افراد را با این نگرانی مواجه کرده که آیا از سال 1401 به بعد، لازم است تا بخشی از سود سپرده بانکی خود را نیز به عنوان مالیات، به دولت بپردازند؟ در پاسخ به این نگرانی ها و سوالات، باید گفت که مالیات سود سپرده بانکی، در مورد تمام سپرده ها اجرا نشده و تنها اختصاص به سپرده بانکی اشخاص خاصی دارد.

تعریف سود سپرده بانکی

سود سپرده بانکی، سود حاصل از سپرده‌گذاری در بانک یا یک موسسه مالی می‌باشد. همانطور که گفته شد استفاده از این سود یکی از مطمئن‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری است. میزان سود حاصله، بر اساس درصدی از میزان وجه موجود در سپرده شما محاسبه می شود.

بیشتر بخوانید :

آموزش تصویری سامانه مودیان

معرفی و آموزش نرم افزار واسط سامانه مودیان

ثبت نام سامانه مودیان

آموزش رایگان سامانه مودیان

نحوه ارسال مودیان توسط نرم افزار سپیدار

شرکت مشاوره مالیاتی در شیراز

شرکت خدمات مالیاتی در شیراز

سامانه مودیان صنف کامپبوتر

میزان و نرخ سود حاصل از سپرده‌های بانکی

سپرده‌های بانکی در انواع مختلفی موجود هستند و بانک‌ها با توجه به شرایط و قوانین خاصی هریک از این ‌سپرده‌ها را ارائه می‌دهند. انواع سپرده‌های بانکی شامل موارد زیر است

•  سپرده کوتاه‌مدت عادی – ۱۰ درصد
•  سپرده کوتاه مدت ویژه سه‌ ماهه – ۱۲ درصد (معمولا ارائه نمی‌شود)
•  سپرده کوتاه‌مدت ویژه شش ماهه – ۱۴ درصد (معمولا ارائه نمی‌شود)
•  سپرده بلند مدت با سررسید یک ساله – ۱۶ درصد
•  سپرده بلند مدت با سررسید دو ساله – ۱۸ ساله

بسته به میزان سخت‌گیری بانک مرکزی در برخی موارد، بانک‌ها با ترکیب کردن طرح‌های گوناگون، با هدف جذب سرمایه‌گذار بیشتر، نرخ سودهای سپرده را می‌افزایند.

مالیات سود ‌سپرده بانکی

یکی از مباحث بسیار مهم که قبل از سرمایه‌گذاری به صورت سپرده‌های بانکی نیاز است بدانید، مبحث مالیات بر سود سپر‌ده بانکی می‌باشد. این مالیات به سود حاصل از سپرده بانکی تعلق می‌گیرد. میزان مالیات و معافیت از آن و نحوه محاسبه آن شرایط خاص خود را دارد که همگی در قانون مالیات‌های مستقیم ذکر و درج شده است.

در قانون بودجه کل کشور، برای مالیات سود‌‌‌ ‌سپرده بانکی نرخ مشخص یا فرمولی خاص تعیین نشده است. به طور کلی میزان مالیات بر سود سپرده‌ بانکی، مطابق با ماده ۱۰۵ مالیات‌های مستقیم، به این صورت است که «مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد حاصل از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی، مشمول مالیات با نرخ ۲۵٪ می‌باشد». بنابراین مالیات سود‌ سپرده بانکی برای اشخاص حقوقی ۲۵ درصد محاسبه می‌شود و نحوه محاسبه آن به این صورت است که مثلا اگر سود‌‌‌ سپرده بانکی شما ۱۰ میلیون تومان باشد، مالیات تعلق گرفته‌ به این سود برابر با ۲.۵ میلیون تومان خواهد بود.

معافیت از مالیات بر سود‌ سپرده بانکی به چه صورت است و به چه شرایطی نیاز دارد؟

مطابق بند ۲ ماده ۱۴۵ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی از مالیات بر سود سپرده معاف می‌باشند. به موجب این بند از قانون مالیات‌های مستقیم، سود یا جوایز متعلق به حساب‌های سپرده و پس‌انداز نزد بانک‌های ایرانی یا موسسات اعتباری غیربانکی مجاز، از پرداخت مالیات معاف می‌باشند. اما در تبصره 6 قانون بودجه کل کشور، این ماده توسط قانون‌گذار تصحیح شد‌ه است.

اینگونه که بر اساس این قانون تصحیح شد‌ه، بند ۲ ماده ۱۴۵ قانون مالیات‌های مستقیم، در مورد اشخاص حقیقی اجرا نشد‌‌ه و این اشخاص از پرداخت مالیات بر سود سپرده بانکی معاف نمی‌باشند. بنابراین سود به‌دست آمد‌ه از سپرده‌ بانکی، برای اشخاص حقوقی مشمول مالیات است و این اشخاص موظف‌اند آن را به سازمان مالیات کشور پرداخت کنند. مطابق ماده ۱۴۵ قانون مالیات‌های مستقیم موارد زیر از مالیات بر سود سپرده بانکی معاف می‌باشند:

•  سود سپرده‌های مربوط به کسور بازنشستگی و پس‌انداز کارمندان و کارگران در بانک‌های ایرانی بر اساس مقررات استخدامی.
•  سود حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانک‌های ایرانـی یـا مؤسسـات اعتبـاری غیربانکی مجاز.
•  برخی از اشخاص حقوقی نیز از پرداخت مالیات سود‌ سپرده بانکی، معاف شده‌اند. این افراد عبارتند از: «صندوق توسعه ملی، بیمه مرکزی ایران، شرکت‌های بیمه بازرگانی، صندوق بیمه محصولات کشاورزی، صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی ساختمان، صندوق‌های بازنشستگی و صندوق تأمین خسارت‌های بدنی»
•  جوایز متعلق به اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه.
•  سود پرداختی بانک‌های ایرانی به برخی از بانک‌های خارجی
•  سود و جوایز متعلق به اوراق مشارکت

یکی از بهترین راهکارها برای محاسبه مالیات بر سود سپرده‌های بانکی، استفاده از یک نرم‌افزار حسابداری می‌باشد. چرا که این نرم‌افزارها با استفاده از امکانات و قابلیت‌هایی مانند محاسبه مالیات، ثبت هزینه‌ها و شناسایی مقدار سود، ارائه گزارش‌های مالی می‌توانند محاسبات و تحلیل‌های مالی را بسیار تسهیل کرده و نقش بسزایی در امور مالی ایفا کنند.

نحوه پرداخت مالیات بر سود سپرده بانکی

تا کنون، سامانه خاصی به عنوان سامانه مالیات سود سپرده بانکی توسط سازمان امور مالیاتی کشور راه‌اندازی نشده است، بنابراین تا زمانی که این سامانه تاسیس و راه‌اندازی شود، اشخاص حقوقی می‌توانند جهت ثبت نام اظهارنامه مالیاتی سود سپرده بانکی خود به سامانه اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی با آدرس return.tax.gov.ir مراجعه کنند.

به دلیل اینکه مالیات سود سپرده بانکی نسبتا مالیاتی جدید می‌باشد و تا کنون اطلاعیه‌ای رسمی در مورد نحوه پرداخت آن صادر نشده، با توجه به این نکته که پرداخت تمامی انواع مالیات، از طریق سامانه پرداخت قبض مالیاتی قابل انجام بوده و هست، پرداخت این مالیات نیز از همین طریق امکان پذیر است.

ساختارهای مالیاتی، بانکی، سیاسی و اقتصادی نیز با موضوع معافیت مالیات سود سپرده، سنخیت و مطابقت چندانی ندارد. حتی اعمال چنین مالیاتی می تواند ویژگی آسیب زای بانک محور بودن نظام تامین مالی کشور را تعدیل کند. از سوی دیگر، این مالیات می تواند موجب شفافیت و کارآمدی در نظام اقتصادی و مالیاتی کشور و با گسترش چنین پایه هایی موجب کارآمدی نظام اداری کشور نیز شود. بنابراین تقریبا همه مصاحبه شوندگان با مسئله اعمال مالیات سود سپرده موافق می باشند؛ اما با توجه به مسائل و چالش هایی که دارد، نیاز به ملاحظات و الزامات در پیاده سازی آن احساس می شود.

برخی ملاحظات و الزاماتی که در اعمال مالیات سود سپرده مورد تاکید صاحبنظران بوده به شرح زیر است:

– ایجاد شفافیت، پاسخگویی و حسابدهی دولت در نحوه هزینه کرد درآمدهای مالیاتی در بودجه عمومی سالانه خود به عنوان راهکاری است برای جلب اعتماد عمومی جامعه، به ویژه مودیان مالیاتی که بخشی از درآمد خود را به دست دولت داده و انتظار دریافت خدمات از آن دارند.

– دید محتاطانه درباره نحوه دریافت مالیات سود سپرده، رویکرد مالیات مجموع درآمد است که در آن، مالیات سود سپرده در قالب بسته مالیاتی جمع درآمد اخذ می شود؛ چراکه این نوع مالیات حساسیت و مقاومت کمتری در مقایسه با دریافت مالیات سود سپرده به صورت پایه جداگانه دارد. البته در کنار مالیات مجموع درآمد، مالیات عایدی سرمایه نیز باید اجرا شود تا بتواند با کنترل بازارهای دیگر، مالیات سود سپرده را که در بسته جمع در آمد دیده شده است، کارآمدتر کند.

– اگر اخذ مالیات سود سپرده به صورت پایه جداگانه و با رویکرد تکلیفی انجام گیرد، توصیه این است که این مالیات در آغاز با نرخ های پائین بسته شده و در مراحل بعد به شکل تدریجی و آرام نرخ مذکور اصلاح شود.

– سپرده گذاران بر اساس میزان سپرده گذاری که کرده اند، رفتار متفاوت در مقابل شوکی مانند شوک مالیات و کاهش نرخ سود سپرده از خود نشان می دهند و به دلیل اثرات رفاهی متفاوتی که این کاهش در بین سپرده گذاران دارد، توصیه این است که سپرده های بلندمدت بانکی بر اساس مبلغ سپرده، طبقه بندی شده و اعمال مالیات متفاوت برحسب چنین طبقاتی انجام گیرد.