«آشنایی با انواع حسابداری»

حسابداری چیست؟

از حسابداری تعاریف مختلفی ارائه شده است. در گذشته عموماً حسابداری را فن شناسایی، ثبت، طبقه بندی، تلخیص و گزارشگری رویدادهای مالی می­دانستند. تعاریف جدید، حسابداری را یک سیستم اطلاعاتی می­دانند. از این دیدگاه حسابداری را می­توان چنین تعریف نمود:

«حسابداری عبارت است از یک سیستم اطلاعاتی که از طریق شناسایی، طبقه بندی، ثبت تلخیص و گزارشگری رویدادهای مالی، اطلاعات لازم را در اختیار استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری قرار می­دهد»

از این دیدگاه، مطابق نمودار زیر حسابداری به مثابه یک سیستم اطلاعاتی تمامی اجزای ضروری یک سیستم را دارد.

ورودی سیستم اطلاعاتی حسابداری، رویدادهای مالی است که با انجام عملیات حسابداری بر روی آنها گزارش­های مالی مورد نیاز تهیه و در اختیار استفاده کنندگان قرار می­گیرد.

با توجه به مطالب مذکور می­توان «سیستم حسابداری را به عنوان یک سیستم تولیدی فرض کرد که مواد اولیه آن داده­ها (اسناد و مدارک مثبته) و محصول آن اطلاعات حسابداری (صورت ها و گزارش های مالی است.»

استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری

«استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری به اشخاصی اطلاق می­شود که که انتظار می­رود در مورد اطلاعات حسابداری گزارش شده، قضاوت کنند و یا بر مبنای آن تصمیماتی (اقتصادی) اتخاذ نمایند.» یا به عبارت دیگر گروه­هایی که اطلاعات حسابداری را دریافت و مورد استفاده قرار می­دهند، استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری نام دارند. هر یک از این گروه ها متناسب با نیازهای خود  اطلاعات متنوعی را مورد استفاده قرار می­دهند. به عنوان مثال، نیازهای اطلاعاتی مدیر یک واحد اقتصادی با نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران متفاوت می­باشد، زیرا مدیران برای اداره بهتر عملیات واحد اقتصادی به اطلاعات تفضیلی درباره آن واحد نیاز دارند. (برای مثال، مدیران برای تعیین قیمت فروش محصولات خود به اطلاعات هزینه های تولید و بهای تمام شده کالاهای ساخته شده نیاز دارند)، حال آنکه سرمایه گذاران به اطلاعاتی خلاصه شده که بتوان آنها را در زمینه تصمیم گیری های سرمایه­گذاری یاری کند، علاقه مند می­باشند.

به طور کلی استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری را می­توان به دو گروه طبقه بندی نمود:

1. 1. استفاده کنندگان درون سازمانی: گردانندگان و مدیران هر واحد اقتصادی در مقایسه با سایر استفاده کنندگان به اطلاعات بیشتری در مورد آن واحد دسترسی دارند. از طرف دیگر گستردگی و پیچیدگی فعالیت های اقتصادی موجب می­شود که مدیران نتوانند بر همه عملیات واحد اقتصادی نظارت مستقیم داشته باشند و از اینرو ناگزیرند خلاصه ای از اطلاعات مربوط به فعالیت های اقتصادی را در اختیار داشته باشند تا بر اساس آن تصمیمات صحیح و به هنگام اتخاذ نمایند.

حسابداران از طریق تهیه گزارش های مالی درون سازمانی به مدیران واحد اقتصادی کمک می کنند. گزارش های مالی درون سازمانی در فواصل زمانی نسبتاً کوتاه تهیه می­گردد و در بر دارنده اطلاعات تفضیلی مورد نیاز مدیران می­باشد. گزارش های مالی درون سازمانی، مدیران و مسئولان واحد اقتصادی را در زمینه برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری های اقتصادی کمک می­نمایند. «حسابداری مدیریت شاخه ای از حسابداری است که گزارش های مالی درون سازمانی را تهیه می­کند و در دسترس مدیران و گردانندگان عملیات قرار می­دهد.»

2. استفاده کنندگان برون سازمانی: استفاده کنندگان برون سازمانی، افراد خارج از واحد اقتصادی هستند که در موضعی نیستند تا اطلاعات مورد نیاز خود را به طور مستقیم و در شکل مورد دلخواه خود دریافت کنند. این افراد معمولاً دسترسی مستقیم به مدارک و اطلاعات رویدادهای مالی را ندارند ولی علاقه دارند به طور منظم از وضعیت مالی و نتیجه فعالیت های واحد اقتصادی آگاه شوند.گزارش هایی که حسابداری در دسترسی این افراد قرار می­دهد، گزارش های برون سازمانی نامیده می­شود. «حسابداری مالیکه شاخه­ای از حسابداری است به تهیه و ارائه گزارش­های مالی مورد نیاز استفاده کنندگان برون سازمانی می­پردازد. یا به عبارت دیگری می­توان گفت که حسابداری مالی به تهیه و ارائه اطلاعات مالی برای استفاده کنندگان برون سازمانی می­پردازد که هدف اصلی آن، «تهیه صورت های مالی مطابق با استانداردهای حسابداری» است. سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سازمانی های دولتی از قبیل ادارات دارایی، بیمه های تأمین اجتماعی، بورس اوراق بهادار و … عمده ترین گروه­های استفاده کنند برون سازمانی به شمار می­روند.

نکته: حسابداری صنعتی (که به آن حسابداری بهای تمام شده نیز گفته می­شود) یک بخش از حسابداری است که اطلاعات مورد نیاز حسابداری مالی و حسابداری مدیریت را فراهم می­نماید. هدف حسابداری صنعتی، «تعیین بهای تمام شده محصولات یا خدمات» ارائه شده بوده و این وظیفه را به وسیله ارتباطی دو سویه که با حسابداری مالی و حسابداری مدیریت دارد، انجام می­دهد.

در گزارشاتی که حسابداری صنعتی به حسابداری مالی ارائه می­کند باید الزامات و استانداردهای حسابداری مالی رعایت شود، در حالی که در گزارشاتی که به حسابداری مدیریت ارائه می­شود الزامات و استانداردهای خاصی رعایت نمی­گردد.

شکل زیر ارتباط بین حسابداری صنعتی را با حسابداری مالی نشان می­دهد.

توجه: رعایت اصول عمومی و استانداردهای حسابداری توسط حسابداری صنعتی، بستگی به حسابداری­های گزارش گیرنده دارد. چنانچه واحد حسابداری مالی واحد دریافت کننده ارائه اطلاعات باشد، رعایت اصول عمومی و استانداردهای حسابداری توسط حسابداری صنعتی الزامی است، اما اگر واحد حسابداری مدیریت واحد دریافت کننده اطلاعات باشد، الزامی درخصوص رعایت اصول عمومی و استانداردهای حسابداری برای واحد حسابداری صنعتی وجود ندارد.

شاخه های حسابداری شامل موارد زیر می­باشد:

1. حسابداری مالی
2. حسابداری صنعتی (بهای تمام شده)
3. حسابداری مدیریت
4. حسابداری دولتی
5. حسابرسی

حسابداری مالی

حسابداری مالی شاخه­ای از حسابداری است که علاوه بر نگهداری حساب و فعالیت­های مختلف یک مؤسسه اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان برون سازمانی نظیر مجامع عمومی شرکت­ها سرمایه­گذاران وام و اعتبار دهندگان دولت و سایر اشخاص ذیحق- ذینفع- و ذیعلاقه را فراهم می­آورد.

حسابداری صنعتی (بهای تمام شده)

شاخه­ای از حسابداری می­باشد که در پاسخ به نیاز کارخانجات صنعتی ایجاد و آن نوعی دفترداری صنعتی است که بهای تمام شده تولیدات را با احتساب هزینه­های مربوط به ماشین­آلات (برآورد قیمت تمام شده) محاسبه و مبنای خوبی برای قیمت­گذاری تولیدات در باز می­باشد. و این نوع حسابداری قادر است هزینه­های واقعی را با دقت هرچه بیشتر بطور مداوم اندازه­گیری و با برآوردهای بودجه مقایسه علل مغایرت­ها و انحرافات را تفسیر و به مدیران مؤسسات گزارش نماید. که این موضوع مدیران را قادر می­سازد عملیات مختلف و هزینه­ها را کنترل عملکرد مدیران اجرایی و سرپرستان فعالیت­های مختلف را به درستی ارزیابی و برنامه آتی مؤسسات را با دقت بیشتری تهیه نماید.

منظور از هزینه یابی و دایره هزینه یابی چیست؟

هزینه­یابی عبارت است از تعیین بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت. و منظور از دایره هزینه­یابی دایره­ای است که مسئولیت نگهداری اسناد و مدارک مرتبط با حسابداری عملیات تولیدی و غیرتولیدی را به عهده داشته و در ضمن وظیفه تجزیه و تحلیل کلیه هزینه های تولیدی، توزیع و فروش جهت ارائه و استفاده مدیریت را به عهده دارد. فعالیتهای دایره هزینه­یابی در ارتباط با گذشته، حال و آینده واحد اقتصادی می­باشد.

کالای ساخته شده چیست؟

کالایی که با گذراندن مراحل تولید به شکل کامل ساخته شده است و در واقع فرآیند تولید را به شکل کامل طی نموده است را کالای ساخته شده می­گویند.

کالای در جریان ساخت چیست؟

کالاهایی که در جریان مراحل تولید قرار گرفته­اند ولیکن کامل نشده­اند و بخشی از فرآیند تولید را طی نموده­اند ولی ساخت آنها تمام نشده است را کالای در جریان ساخت گویند.

منظور از تولید چیست؟

هرگاه مواد اولیه با عبور از یک فرآیند ساخت تغییر شکل دهد و به یک کالای ساخته شده تبدیل شود اصطلاحا ً می­گویند تولید صورت پذیرفته است.

به عنوان مثال اگر یک تکه چوب با گذشت از فرآیند برش و اتصال به میز و صندلی تبدیل شود این عمل تولید محسوب می­گردد و یا فرآیند تبدیل چند ماده شیمیایی به رنگ تولید محسوب می­شود.

البته باید توجه داشت ممکن است کالای ساخته شده یک فرآیند تولید، مواد اولیه تولید دیگر محسوب گردد و در فرآیندی دیگر به یک کالای ساخته شده دیگر تبدیل شود.

بعنوان مثال سنگ آهن که مواد اولیه ذوب آهن می­باشد با طی مراحل تولید به ورق آهن و نبشی و اشکال مختلف تبدیل می­شود و این کالای ساخته شده یعنی همان ورق آهن مواد اولیه ساخت و تولید میز فلزی، اجاق گاز و سایر موارد قرار خواهد گرفت.

اجزاء و عوامل بهای تمام شده کدام است؟

عوامل اصلی بهای تمام شده به طور کلی3دسته زیر می­باشند.

1-مواد اولیه2-دستمزد3-سربار (سایر هزینه های تولید)

1-مواد اولیه

مواد اولیه رکن اصلی تولید کالا و محصول می­باشد درضمن می­دانید که مواد اولیه تولید خود به دو بخش زیر تقسیم می­شود:

الف-1) مواد مستقیم

آن بخش از مواد مصرفی که از کالای ساخته شده جدائی ناپذیر است و مستقیما ً در ساخت کالا نقش دارد را مواد مستقیم گویند به عنوان مثال آرد در ساخت نان مواد مستقیم تولید نان محسوب می­گردد.

ب-1) مواد غیرمستقیم

آن بخش از مواد مصرفی که برای تکمیل کالا ضروری می­باشد ولیکن به علت مصرف ناچیز آن نتوان آن را به عنوان مواد مستقیم مصرفی تولید طبقه بندی کرد مواد غیرمستقیم محسوب می­شود مانند مصرف میخ در ساخت میز و کمد چوبی.

2-دستمزد (کار)

حقوق و حق الزحمه­ای که در جریان تولید و ساخت برای تبدیل مواد به کالا به کارگران پرداخت می­شود را به عنوان دستمزد تولید شناسایی می­کنند.

دستمزد نیز به دو بخش زیر تقسیم خواهد شد:

الف-2) دستمزد مستقیم

دستمزدی است که بابت کاری پرداخته می­شود که مستقیم صرف تبدیل مواد اولیه به کالای ساخته شده انجام می­شود.

ب-2) دستمزد غیرمستقیم

دستمزدی است که بابت کاری پرداخت می­شود که مستقیما ً در ساخت و ترکیب کالای ساخته شده نقش نداشته است مانند حقوق نگهبانان و سرکارگران کارخانه و …

3-سایر هزینه ها (سربار ساخت)

کلیه هزینه هایی که در جریان تولید اتفاق می­افتد ولیکن نمی­توان آنها را به طور مستقیم و مشخص به اقلامی از تولید یا محصولی خاص اختصاص داد به عنوان سربار کارخانه یا سایر هزینه ها شناسایی می­شوند نمونه­های مشخص این هزینه ها؛ مواد غیرمستقیم تولید، دستمزد غیرمستقیم، هزینه تعمیرات و هزینه های استهلاک ماشین آلات، هزینه بیمه و سایر مواد مشابه می­باشد.

1-بخش مواد مستقیم2-بخش دستمزد مستقیم

3-بخش سربار ( سایر هزینه ها) 4-بخش کالای در جریان ساخت

5-بخش کالای ساخته شده

در این فصل ابتدا مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار را شناختیم حال لازم است در ارتباط با کالای در جریان ساخت و کالای فروش رفته نیز اطلاعاتی داشته باشیم تا گزارشاتی را که در حسابداری صنعتی تهیه می­شود بهتر بشناسیم.

در حسابداری مؤسسات تولیدی برای آنکه رویدادهای مالی فرآیند تولید را نشان دهند از حساب کالای در جریان ساخت استفاده می­کنند و هزینه های مواد، دستمزد و سربار و کالای در جریان ساخت اول دوره را در بدهکار این حساب منظور می­کنند این حساب ماهیت بدهکار دارد و در صورتی که کالایی ساخته شد و فرآیند انبار شدن آن آغاز شد عملیات حسابداری انبار کالای ساخته شده را در حساب کالای ساخته شده نشان می­دهد یعنی حساب کالای در جریان ساخت بستانکار می­شود و حساب کالای ساخته شده بدهکار این حساب نیز ماهیت بدهکار دارد و بابت موجودی کالای ساخته شده اول دوره و کالای ساخته شده طی دوره بدهکار می­شود و اگر کالایی فروش رفت بابت قیمت تمام شده کالای فروش رفته بستانکار می­شود.

قبل از آنکه گزارشهای حسابداری بهای تمام شده و به خصوص جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته مطرح شود بهتر است با دو اصطالح زیر آشنا شوید.

بهای اولیه

بهای اولیه عبارت است از حاصل جمع هزینه­هایی که به طور مستقیم (مواد اولیه مستقیم و دستمزد مستقیم) در ساخت کالا به کار می­رود.

دستمزد مستقیم+ مواد اولیه مصرفی مستقیم = بهای اولیه

فهرست حسابها در مؤسسات تولیدی و حسابداری صنعتی:

می­دانید در مؤسسات تولیدی همچون سایر مؤسسات (خدماتی و بازرگانی) به جهت گزارشگری، اطلاعات مالی باید جمع آوری، شناسایی و به منظور ثبت در دفاتر روزنامه، و انتقال به حسابهای دفتر کل کدگذاری شوند بنابراین لازم است فهرست مناسب حسابها تهیه شود و حسابها به شکلی کدگذاری شوند که جریان و ارتباط هزینه­ها و مخارج را به طور مستقیم با افراد مسئول هزینه نشان دهد.

با در نظر داشتن موارد فوق الذکر به طور معمول فهرست حسابها به دو قسمت کلی زیر تقسیم می­گردد.

1-حسابهای ترازنامه ای یعنی در واقع دارائی­ها، بدهی­ها و سرمایه

2-حسابهای صورت حساب سود و زیان یعنی فروش، بهای تمام شده فروش رفته، سایر درآمدها و هزینه­ها

ارتباط بین حسابهای مالی و حسابهای صنعتی

در فصول ابتدای کتاب به ارتباط واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری صنعتی اشاره داشتیم حال بهتر است به موضوع کلی عمیق­تر بپردازیم و ارتباط حسابهای مالی و حسابهای صنعتی را بررسی کنیم. بطور کلی حسابهایی که در واقع نشان دهنده عملیات ساخت و تولیدی­می­باشند عبارتند از :

1-حساب کنترل مواد

2-حساب کنترل حقوق و دستمزد

3-حساب کنترل سربار کارخانه

4-حساب کالای در جریان ساخت

5-حساب کالای ساخته شده .

حسابهای فوق الذکر در واقع جریان هزینه­ها را از اولین مرحله یعنی درخواست مواد خام تا زمان تعیین بهای تمام شده کالای فروش نشان می­دهند. به شکل زیر که چرخه و ارتباط حسابهای مذکور را نشان می­دهد توجه کنید.

اگر بخواهیم ارتباط حسابهای فوق الذکر را به صورت خالصه بیان کنید به صورت جدول زیر خواهد بود.

توجه داشته باشید که مانده حسابهای کنترل مواد، کالای در جریان ساخت و حساب کالای ساخته شده نشان دهنده موجودی­ها در پایان دوره مالی می­باشند.

منظور از طبقه بندی هزینه­ها براساس ارتباط آنها با تولید محصول چیست؟

درحسابداری صنعتی، هزینه­ها براساس ارتباط آنها با تولید به2گروه الف) مستقیم ب) غیرمستقیم تقسیم می­شوند.

الف-2) هزینه­های مستقیم

همچنانکه مشخص می­باشد هزینه­هایی می­باشند که ارتباط مستقیم با تولید دارند و می­توان آنها را در کالاهای تولید شده مشخص نمود یا به مرحله­ای از ساخت یا سفارش تولید ارتباط داد. مشخص ترین این هزینه ها مواد اولیه و دستمزد مستقیم تولید می باشد. موادی که مستقیما ً در تولید یک کالا نقش دارند مواد مستقیم تولید می­باشند به عنوان مثال چوبی که در ساخت میز و صندلی، چرمی که در ساخت کفش و یا شیری که در ساخت بستنی به کار می­رود مواد مستقیم تولید می­باشند و یا دستمزد کارگرانی که در خط تولید کار می­کنند و در تولید کالا نقش دارند دستمزد مستقیم تولید محسوب می­شود.

ب-2) هزینه ­ای غیرمستقیم

هزینه­های غیرمستقیم هزینه­هایی می­باشند که در تولید محصول نقش اصلی را نداشته هرچند برای تولید محصول لازم­اند و برای ساخت محصول ایجاد می­شوند لیکن ارتباط مستقیمی با محصول ندارند. این هزینه­ها را به سادگی نمی­توان به یک مرحله از ساخت و یا یک سفارش معین و مشخص ارتباط داد هرچند که این هزینه­ها در طی تولید صورت پذیرفته­اند مانند هزینه­های سوخت و برق مصرفی سالن و کارگاه تولید، روغن مصرفی جهت ماشین آلات تولیدی و سایر موارد مشابه و یا حقوق و دستمزد غیرمستقیم پرداختی در جهت تولید مانند حقوق سرکارگران و یا نگهبانان که به عنوان هزینه­های غیرمستقیم شناسایی می­شوند و یا هزینه استهلاک ساختمان کارخانه که نمی­توان آن را به یک تولید مشخص مرتبط کرد نمونه­هایی از هزینه­های غیرمستقیم می­باشند مواد غیرمستقیمی که در جهت تولید مصرف می­شوند نیز می­توانند به عنوان هزینه­های غیرمستقیم تلقی شوند موادی مانند چسب مصرفی در ساخت کفش و یا میخ در ساخت میز و صندلی مواد غیرمستقیم تولید محسوب می­شوند البته همچنانکه اشاره شد وجود این هزینه­ها گاهی الزامی است ولی به دلیل ناچیز بودن و یا غیرقابل تفکیک بودن به یک محصول آنها را به عنوان هزینه­های غیرمستقیم شناسایی می­کنند به هزینه­های غیرمستقیم سربار ساخت یا سربار تولید نیز گفته می­شود.

منظور از طبقه­بندی هزینه­ها براساس ارتباط آنها با تغییر حجم و تعداد تولید چیست؟

در این طبقه بندی که خود به سه گروه تقسیم می­شود ارتباط تغییر هزینه با تغییر در حجم تولید بررسی می­گردد. باید بدانید برخی از هزینه­ها تغییر مقدار و تعداد تولید اثری بر آنها نخواهد داشت و برخی دیگر با تغییر در حجم تولید تغییر خواهند کرد که با توجه به این شرایط هزینه ها به3گروه  الف) هزینه­های ثابت ب) هزینه­های متغیر ج) هزینه­های نیمه متغیر تقسیم می­شوند.

الف-3) هزینه­های ثابت

هزینه­های ثابت هزینه­هایی می­باشند که با تغییر حجم تولید تا سطح مشخصی از تولید تغییر نخواهند کرد. باید بدانید که به طور کلی هزینه های ثابت دارای مشخصاتی می­باشد که هرگاه این خصوصیات در هزینه مشاهده شد می­توان آنرا به عنوان این گروه از هزینه ها طبقه بندی کرد.

اول آنکه: این هزینه­ها در سطوح مختلف تولید در کل ثابت می­باشند.

دوم آنکه: سهم هزینه ثابت یک واحد کالا با افزایش تعداد تولید کالا کاهش می­یابد و برعکس

سوم آنکه: کنترل وقوع این هزینه­ها از طریق مدیران اجرایی صورت می­پذیرد.

نمونه بارز و مشخص این هزینه­ها­: حقوق مدیران تولید، استهلاک ساختمان و ماشین آلات، بیمه ساختمان و ماشین آلات، اجاره محل کارخانه و سایر موارد مشابه می­باشد.

وظیفه دایره برنامه ریزی تولید چیست؟

این واحد همچنانکه از نامش پیداست قبل از آنکه عملیات تولید یک سفارش یا مراحل تولید آغاز شود با توجه به زمان استاندارد ساخت محصول اقدام به برنامه ریزی می نماید تا بتوان مقایسه­ای بین بودجه دستمزد (دستمزد پیش بینی شده) و هزینه­های واقعی دستمزد انجام داد و در واقع ارائه برنامه تولید و کنترل هزینه­های دستمزد را امکان پذیر می­نماید.

در ضمن با مقایسه ساعت کار واقعی انجام شده با ساعت کار استاندارد می­توان انحرافات کارایی کارگران را که ممکن است ناشی از خرابی دستگاه یا کمبود و مواد اولیه و سایر موارد باشد را تعیین نمود چرا که فرمول ساعت واقعی انجام کار/ ساعت استاندارد انجام کار، نشان دهنده کارایی می­باشد. به عنوان مثال اگر ساعات واقعی انجام یک کار5511 و ساعات استاندارد انجام کار  5111باشد بیانگر این موضوع است که ساعات واقعی انجام کار11% بیش از ساعت استاندارد انجام کار می­باشد. (111% یا1/1= ) که باید موضوع پیگیری شود.

هزینه­های سربار در حسابداری صنعتی و تولید یکی از اجزاء اصلی تشکیل دهنده بهای تمام شده، سربار ساخت می­باشد

سربار در واقع هزینه­هایی می­باشند که مستقیماً در ساخت کالا و تولید محصول دخالت ندارند و به راحتی نمی­توان تحمل این هزینه­ها را به تولید کالا یا محصولی خاص یا سفارشی مشخص مرتبط دانست.

باید توجه داشته باشید هزینه­های مستقیمی را نیز که می­توان آنها را مستقیماً شناسایی کرد ولی ارتباط دادن آنها به کالایی مشخص یا به سفارشی خاص منطقی و مقرون به صرفه نباشد را نیز گاهی به عنوان سربار ساخت طبقه بندی کنند. برای نمونه از هزینه­ها می­توان به نخ در دوخت لباس و یا چسب و میخ در نجاری و یا اسانس در صنایع مواد غذایی اشاره­ای داشت هرچند این هزینه­ها در ساخت و تولید محصول نقش دارند ولی مصرف آنها بسیار کم و ناچیز است بنابراین مصرف آنها به عنوان سربار شناسایی می­گردد.

در ابتدای فصل به نمونه­هایی از هزینه­های سربار که عموماً در اکثر مؤسسات تولیدی وجود دارد اشاره می­نمائیم. مشخص ترین هزینه­های سربار به صورت زیر خواهند بود:

1-هزینه استهلاک ساختمان کارخانه

2-هزینه اجاره ساختمان کارخانه

3-هزینه بیمه اجتماعی سهم کارفرما

4-هزینه سوخت کارخانه

5-هزینه روشنایی کارگاه و کارخانه

6-هزینه حقوق سرپرستان

حسابداری مدیریت

حسابداری مدیریت در اوایل دهه 50 میلادی قرن حاضر شکل گرفت و وظیفه آن در آغاز این بود که اطلاعاتی را برای مقاصد حسابداری مالی و حسابداری صنعتی در روال عادی عملیات تهیه نماید و با کاربرد روش­های ویژه برای تصمیم­گیری­های مدیریت آماده کند. اما با ابداع مدل­های تصمیم­گیری مبتنی بر اطلاعات و پیدایش روش­های برنامه­ریزی ریاضی عملیات و تکنیک­های تحلیلی ارزیابی و کنترل و ت و توسعه دانش و تکنولوژی اطلاعات در دهه­های 60 و 70 موجب شد که حسابداری مدیریت توسعه و اموری چون تجربه و تحلیل تولید و بهای تمام شده و روش­های برنامه­ریزی عملیات تهیه بودجه عملیات تهیه بودجه نقدی و سرمایه­ای مدیریت موجودی­ها و مدل­های قیمت گذاری را شامل شود.

حسابداری دولتی

حسابداری دولتی بطور خلاصه یعنی سیستمی که بتواند درآمدها و هزینه­های دولت و سازمان­های دولتی را ثبت و ضبط نموه و درآمدهای واقعی را با مبلغ پیش بینی مقایسه کنترل مخارج دولت را در محدوده اعتبارات مصوب در بودجه امکان­پذیر و در مجموع نتایج درآمد و هزینه­های دولت را گزارش نماید یا به عبارتی دیگر

الف- درآمد و مخارج دستگاه­های دولتی را در قالب برنامه­ها و فعالیت­ها نگهداری می­کند و با پیش بینی­های مصوب در بودجه تطبیق می­دهد.

ب- اطلاعات و صورتحساب­ها و گزارشات را برای تصمیم­گیری مدیران آماده می­کند.

ج- بررسی و کنترل صحت عمل و کفایت کارگزاران امور مالی دولت را ممکن می­سازد.

د- سرانجام گزارش­هایی را از وضع اداره امور مالی کشور فراهم می­آورد که تجزیه و تحلیل طرح­ها و برنامه­های کلی دولت را ممکن می­سازد.

حسابرسی (Auditing)

حسابرسی فرآیندی منظم و با قاعده (سیستماتیک) جهت جمع­آوری و ارزیابی بی­طرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت­ها و وقایع اقتصادی، به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها و اظهارات با معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش نتایج به افراد ذینفع است.

عبارت فرآیند منظم و با قاعده دلالت بر آن دارد که فعالیت حسابرسی براساس برنامه­ریزی مناسب انجام می­شود که بر مبنای آن مجموعه­ای از شواهد مربوط جمع­آوری و ارزیابی می­گردد و از این طریق اهداف حسابرسی تحقق می­یابد. جمع­آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد، پایه و اساس فرآیند حسابرسی است. اگر چه نوع و ماهیت شواهد و معیارهای ارزیابی می­تواند بین انواع مختلف حسابرسی متفاوت باشد، اما تمام حسابرسی­ها بر محور جمع­آوری و ارزیابی شواهد متمرکز است. موضوع مورد رسیدگی از یک سری ادعا (اظهارات) مربوط به فعالیت­ها و وقایع اقتصادی تشکیل شده است.

پیش نیاز حسابرسی، وجود یک سری معیار از پیش تعیین شده و مشخص است که حسابرس براساس آن بتواند شاهد را ارزیابی و بر پایه آنها اظهارنظر کند. این معیار مشخص، استانداردهای حسابداری می­باشد، که در صورت نبود آن حسابرس هیچ­گونه معیاری برای تشخیص ارایه منصفانه صورت­های مالی ندارد.

مهمترین و با ارزش ترین خدمت حرفه حسابرسی، اظهارنظر مستقل درباره مطلوبیت صورت­های مالی و گزارش نتایج به افراد ذینفع است.

حسابداری حرفه ای و حسابرسی

افزایش متعدد موارد استفاده از گزارشات مالی به حسابداری نقش اجتماعی بخشید که این نقش را حسابداران شاغل در مؤسسات نمی­توانستند به درستی ایفاد کنند زیرا رابطه استخدامی آنان منوط به پذیرش نظارت مدیران مؤسسات داشت و از طرفی هم اشتغال آنان در مؤسسات نوعی جانبداری طبیعی را به همراه می­آورد در نتیجه گزارشات و صورت­های مالی آنان نمی­توانست برای استفاده کنندگان قابل اعتماد باشد برای جلب استفاده کنندگان مجامع و مراجع و شرکت­ها و مؤسسات حسابداران درستکار و دارای مهارت و صلاحیت تخصصی را انتخاب کردند و به آنان مأموریت دادند که با رسیدگی به اسناد و مدارک و حساب­های مؤسسات هرگونه تقلب و سوء استفاده را کشف و نسبت به درستی و قابلیت قبول صورت­ها و گزارشات بی طرفانه اظهار نظر کنند. حسابداران حرفه­ای که این وظیفه را به عهده دارند حسابرسی و کاری را که انجام می­دهند حسابرسی می­گویند.

حسابداری مالیاتی (Tax Accounting)

امروزه با توجه به تغییر قوانین در مرور زمان تسلط بر حسابداری مالیاتی بدون داشتن دانش استانداردهای حسابداری میسر نمی­باشد. امروزه در اکثر کشورهای جهان درآمد یک کشور از طریق اخذ مالیات صورت می­پذیرد. در سنوات اخیر با توجه به تحریم­هایی که در کشور ما صورت گرفته درآمد دولت ایران نیز در حوزة مالیاتی بیشتر شده است و لذا با توجه به تغییرات قوانین مالیات­ها که از ابتدای سال 1395 بوده کاملاً مشخص می­باشد که منبع درآمدی دولت بیشتر به سمت حوزه مالیاتی سوق پیدا کرده است. برای این موضوع در هر شرکت یا صنفی که مشغول به فعالیت می­باشد علاوه بر حسابدار که مشغول به انجام امور حسابداری مالی شرکت است یک نفر به عنوان مشاور مالیاتی یا حسابدار مالیاتی مشغول به کار است. این حوزه نیاز به یک تخصص فوق­العاده ویژه دارد که صرفاً با خواندن خود قوانین مالیاتی یا گاهاً با خریدن یک کتاب قانون و مطالعة آن، یک فرد به عنوان مشاور مالیاتی یا متخصص در حوزه مالیاتی نمی­تواند تمام امور مربوطه را مشاوره و راهنمایی نماید.

پس اگر نتیجه گیری کنیم یک سری رویدادهای مالی در هر شرکتی رخ می­دهد که توسط حسابداران آن مجموعه ثبت، ضبط و بایگانی می­گردد و نحوه گزارش گیری آن برای مدیران داخلی آن شرکت براساس سلیقه آن مدیر و نحوه گزارش گیری آن به سازمان امور مالیاتی براساس قوانین و مقررات مربوطه می­باشد. لذا حسابدار مالیاتی باید تخصص در زمینة قوانین و مقررات مالیاتی داشته و بر آخرین بخش نامه ها و دستورالعمل های مالیاتی مسلط باشد.

حسابداری شرکت­ها

شرکت چیست؟

شرکت عبارتست از اجتماع دو یا چند نفر که هر یک امکاناتی را (اعم از وجه نقد، وسال و ماشین­آلات و غیره) با خود به درون اجتماع مذکور آورده و به منظور کسب سود، فعالیت مشترکی را انجام داده و منافع را به نسبت­های معین تقسیم می­کنند. در قانون تجارت تعریف صریح و روشن از شرکت وجود ندارد. اما به موجب قانون مدنی شرکت عبارتست از: اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیئی واحد به نحوه اشاعه.

بر این اساس، هریک از افراد تشکیل دهنده شرکت را «شریک» یا «سهامدار» می­گویند.

عناصر تشکیل دهنده شرکت:

• همکاری دو یا چند نفر (تعدد شرکا)
• آوردن حصه یا سهم الشرکه یا سرمایه مناسب (آورده نقدی و غیر نقدی)
• ماهیت حقوقی شرکت
• طرز تقسیم سود و زیان

انواع شرکت­های تجاری

طبق قانون تجارت ایران، شرکت­های تجاری به هفت قسم است:

• شرکت تضامنی: به موجب ماده 116 قانون تجارت، شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می­شود؛ اگر دارایی شرکت برای تأدیه تمام فروض کافی نباشد، هریک از شرکا مسئول پرداخت تمام فروض شرکت است.
• شرکت سهامی: به موجب ماده 1 قانون تجارت، شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام آنان است.
• شرکت تعاونی: به موجب ماده 2 قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران (مصوب سال 1370) شرکت­هایی که با رعایت مقررات این قانون تشکیل و به ثبت برسند، تعاونی شناخته می­شوند.
• شرکت با مسئولیت محدود: به موجب ماده 94 قانون تجارت، شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل شده و هریک از شرکا بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد، فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول فروض و تعهدات شرکت است.
• شرکت مختلط غیرسهامی: به موجب ماده 141 قانون تجارت، شرکت مختلط غیرسهامی شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص بین یک یا چند نفر شریک ضامن (با مسئولیت تضامنی) و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می­شود.
• شرکت مختلط سهامی: به موجب ماده 162 قانون تجارت، شرکت مختلط سهامی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص بین یک عدد شرکا سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می­شود.
• شرکت نسبی: به موجب ماده 183 قانون تجارت، شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی و در تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هریک از شرکا به نسبت سرمایه­ای است که در شرکت گذاشته است.