تعریف مفروضات حسابداری (Accounting assumptions)

مهمترین مبحث یک حسابدار که باید به آن تسلط داشته باشیم بحث اصول و مفروضات حسابداریست . برای اینکه بتوانیم یک حسابدار موفق باشیم نباید از این مورد به سادگی عبور کنیم . هرشغل و حرفه برای ایجاد هماهنگی باید دارای اصل ها و قوانین خاص باشد و نظارت‌بر رعایت این اصل ها و مقررات برعهده یک نهاد قانونی میباشد.

اصول و استاندارد ها در حسابداری مجموعه نظرایات و روشهایی میباشد که توسط دکترین این فن یا نهاد های حرفه ای برای انجام عملیات حسابداری اعم‌ از گزارشگیری ، تعیین نتایج حاصل از فعالیت‌های مالی موسسات و نگهداری دفاتر پیشنهادمیشود و پس از تجزیه و تحلیل دکترین و تصویب در هیت تدوین استانداردهای حسابداری مالی تصویب میگردد و لازم الاجرا میشود.

برخی اوقات بجای اصول پذیرفته شده‌حسابداری‌اصطلاحات‌دیگرمانند‌استانداردهای حسابداری، اصول مورد قبول حسابداری و اصول متداول حسابداری و اصل حسابداری نیز به کارگرفته میشود .

باید توجه داشت که اصول پذیرفته شده حسابداری اساسنامه ها و قواعد و رویه هایی است که بشر در طول زمان نسبت به پاسخ به نیاز‌های تمامی جوامع بشری به اطلاعات مالی پایه ریزی کرده است و مانند دیگر علوم از ثبات دائمی برخوردار نمی‌باشد .تغییر در قوانین و مقررات مملکتی ، نیاز های جدید استفاده کنند‌گان از اطلاعات حسابداری ، تجربیات تازه حسابداران و… از جمله مواردی هستند که در هر زمان ممکن است مورد تجدید نظر در این اصول شوند .

انواع مفروضات در حسابداری

فرض تفکیک شخصیت (Assume a character separation)
فرض دوره مالی (Assume training duration)
فرض تداوم فعالیت (Assume continuity of activity)
فرض واحد اندازه گیری (Assume unit provided)

فرض تفکیک شخصیت

شخصیت به دو دسته حقیقی و حقوقی تقسیم می­شود که منظور از حقیقی افراد و اشخاص می­ باشد و حقوقی ( شرکتها، موسسات،بانک­ها و…).

با فرض اینکه نام شرکت نارون حساب حساب باشد، این بار معادله را به شکل زیر ترسیم می­نماییم:

یعنی نارون حساب معادل 35,000,000 ریال دارایی را به سمت چپ معادله که همان سرمایه­گذاران می­باشد، بدهکار است، مانند اینکه شما لوازم خانگی را به صورت اعتباری خرید کنید، با توجه به اینکه لوازم خانگی متعلق به شماست اما مبلغ آن را بدهکار هستید.

نکته: هر آن چیزی که از سمت چپ معادله به سمت راست انتقال یابد یا به بیان ساده­تر اگر شرکا، یک نفر ساختمان، یک نفر وجه نقد و یا ….به نارون حساب حساب انتقال دهند تمام موارد انتقالی برای نارون حساب حساب تحت سرفصل دارایی شناسایی می­شود،

چون نارون حساب حساب یک شخصیت حقوقی است که افراد آن را جهت تجارت در اداره ثبت شرکتها ثبت کرده اند به خودی خود چیزی نداشته، در حالیکه با آورده شرکا به صورت نقد و غیر نقد(سرمایه)و با انتقال مالکیت آن به نام نارون حساب حساب که در سر فصل دارایی ها طبقه بندی می شود ،نارون حساب تمام آن داراییها را بدهکار می­باشد.

مثال دوم : با فرض اینکه سرمایه حسام و سجاد جهت ادامه فعالیت نارون حساب کفایت نکند ناچاراً باید یا سرمایه افزایش یابد یا مبالغی استقراض و یا وام گرفته شود.

یعنی نارون حساب به حسام 10,000,000، به سجاد 25,000,000 بابت سرمایه و به بانک ملت 15,000,000 ریال بابت وام بدهکار است که جمعاً 50,000,000 ریال می­باشد، یا برعکس بانک ملت 15,000,000 از نارون حساب‌ بابت وام بستانکار است و همچنین حسام و سجاد به ترتیب 10,000,000 و 25,000,000 ریال از نارون حساب بابت سرمایه بستانکار هستند.

استقراض کردن = ایجاد بدهی کردن

نتیجه گیری با فرض تفکیک شخصیت

شرکت نارون حساب به صورت مستقل از ، اعتباردهندگان و سرمایه گذاران فعالیت می ­نماید پس هزینه‌ها و دارایی­ها و درآمدها و بدهی­های نارون حساب هیچ ارتباطی با شرکا نداشته و همچنین مخارج و مسائل شخصی شرکا نیز هیچ ارتباطی با شرکت نارون حساب ندارد پس هزینه آب و برق و گاز و … حسام و سجاد متعلق به نارون حساب نیست و برعکس.

نکته : منظور از اعتبار دهندگان یا همان گروه حساب بدهیها اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که به صورت اعتباری یا نسیه با شرکت فعالیت داشته اند مانند:

الف – شرکتهایی که کالای خود را به صورت نسیه به شرکت نارون حساب فروخته اند.

ب – بانکها و موسسات مالی و اشخاص حقیقی و حقوقی که وجوهی را به صورت وام به شرکت نارون حساب پرداخت کرده اند.

ج – کارمندان شرکت نارون حساب حساب بابت حقوق و سازمان تامین اجتماعی بابت بیمه تسویه نشده نمونه هایی از این گروه حساب می باشند.

منظور از سرمایه گذاران

همان گروه حقوق صاحبان سهام یا سرمایه می باشد یعنی افرادی که جهت سرمایه گذاری به عنوان شریک یا به صورت انفرادی وارد عرصه تجارت می شوند.

فرض تداوم فعالیت در حسابداری :

با تولد یک فرد حقیقی شناسنامه برای تشخیص هویت وی از اداره ثبت احوال گرفته می­شود ، برای شرکتها ( شخصیت حقوقی) نیز اساسنامه از اداره ثبت شرکتها تهیه می شود. در اساسنامه یکی از موضوعات مدت فعالیت شرکت می­باشد. که در بعضی از شرکتها مدت فعالیت نامحدود و برخی دیگر به سلیقه شرکا خواهد بود.

براساس فرض تداوم فعالیت معادله حسابداری به گونه دیگری نوشته خواهد شد یعنی دارایی­ها به جاری و غیر جاری و بدهی­ها به جاری و غیرجاری تقسیم خواهند شد. مطابق شکل زیر:

شرکت نارون حساب

سرمایه گذاران و اعتباردهندگان

دارایی­های جاری

دارایی­های غیرجاری

بدهی­های جاری

بدهی­های غیرجاری

حقوق صاحبان سهام(سرمایه)

تفاوت داراییهای جاری و غیر جاری در نقد شوندگی آن است یعنی اگر یک دارایی تا یک سال یا یک چرخه فعالیت هرکدام که طولانی­تر باشد به وجه نقد تبدیل شود، در سرفصل دارایی جاری قرار می گیرد مانند موجودی حسابهای بانکی، موجودی کالا، مطالبات و غیره.

دارایی­هایی که قصد نگهداری آنها برای سالیان ییشتر از یکسال یا یک چرخه فعالیت را داریم در سرفصل دارایی­های غیرجاری طبقه بندی میکنیم ،مانند ساختمان، زمین، ابزارآلات، ماشین آلات تولید، وسائط نقلیه و …

تفاوت بدهی­های جاری و غیرجاری در تسویه شوندگی آن است یعنی بدهی­هایی که تا یک سال مالی یا یک چرخه فعالیت ، هرکدام طولانی­تر باشد را بخواهیم تسویه کنیم در قسمت جاری و بدهی­هایی که بیش از یک سال مالی یا چرخه فعالیت جهت تسویه به طول می انجامد در بدهی های غیرجاری قرار می گیرند مانند وام های بلند مدت چندساله.

مزیت تقسیم دارایی ها به جاری و غیرجاری

با مثال پیشین اگر دارایی­های جاری 50/000/000 ریال باشد و با 40/000/000 ریال آن ماشین آلات تولیدی خریداری شود و همچنین وام بانک ملت به صورت یکساله باشد معادله به صورت زیر خواهد بود:

با توجه به تعاریفی که از دارایی­های جاری دانستیم یعنی مبالغی که تا یک سال آتی قابل تبدیل شدن به نقد باشد و همچنین بدهی­ جاری بدهی است که تا یکسال آتی باید تسویه شود، اما در معادله فوق دارایی جاری 10/000/000 ریال و بدهی­های جاری 15/000/000 ریال ، پس شرکت برای بازپرداخت بدهی­های خود، با کمبود نقدینگی مواجه است.

پس شرکت باید به فکر راهکارهایی باشدکه مدیران مالی در پایان هر سال همین معادلات را تحلیل کرده و با استفاده از آن وضعیت شرکت را پیش بینی نموده و برای آن راهکار ارائه می نمایند.

به عنوان مثال یکی از راهکارهای تامین این نقدینگی یک استقراض جدید یا افزایش سرمایه می باشد یعنی اگر حسام یا سجاد ( شرکا ) میزان کسری نقدی را با افزایش سرمایه خود جبران نمایند مشکل حل خواهد شد.

نتیجه گیری

اگر دارایی­ها و بدهی­ها را به دو دسته تقسیم نکرده باشیم تحلیل می­تواند گمراه کننده باشد یعنی اگر معادله را به حالت اول برگردانیم به این شکل:

دارایی­ها                            50/000/000

بدهی­ها                            15/000/000

سرمایه                             35/000/000

فرض می­شود با داشتن 50/000/000 ریال دارایی، پرداخت 15/000/000 ریال بدهی آنچنان دشوار نمی­باشد درصورتی که 40/000/000 ریال از این مبلغ در دارایی­های غیر جاری گنجانده شده و قابل فروش نمی­باشد.

مثال2 : با فرض اینکه وام پنج ساله باشد در این صورت معادله به شکل زیر خواهد بود:

دارایی جاری                        10/000/000

دارایی غیرجاری                    40/000/000

بدهی جاری                            0

بدهی غیرجاری                    15/000/000

سرمایه                              35/000/000

که در این مثال نه تنها مشکل نقدینگی نداریم بلکه وجه نقد جهت خرید یا پرداخت حقوق و… را نیز داریم.

تقسیم دارایی­ها و بدهی­های جاری و غیرجاری مزایای دیگری نیز دارد که از حوصله این بحث خارج است.

فرض دوره مالی در حسابداری چیست؟

با توجه به فرض تداوم فعالیت که شرکت می تواند به مدت نامحدود فعالیت کند، پس جهت اطلاع از میزان سود دهی یا زیان دهی و همچنین برداشت سود و یا ادامه فعالیت و… ، شرکتها می­توانند در مدتهای معین شده از طریق هیئت مدیره مثلاپنج سال یکبار یا سه ماهه، شش ماهه یا سالانه رسیدگی شوند.

به هرکدام از این مدتها یک دوره مالی گفته می­شود. دوره مالی که شرکت باید به مراجع قانونی از قبیل اداره امور مالیاتی یا سازمان تامین اجتماعی و … ارائه نماید به صورت سالانه می باشد اما برای رسیدگی داخلی جهت هیئت مدیره خود مثلا شش ماهه یا پنج ساله باشد.

فرض واحد پولی در حسابداری چیست؟

به عنوان مثال فعالیت شرکتی در زمینه خرید و فروش خودرو می­باشد، اگر که یک خودرو پژو از شرکت ایران خودرو به قیمت 920/000/000 ریال خرید نماید و خودرویی از شرکت خارجی به مبلغ 20/000 دلارخریداری شود ، درصورتی که قیمت هر واحد دلار (150/000 ) ریال باشد، قیمت خودرو 150/000*20/000=3/000/000/000 خواهد شد.

نکته: شرکت باید از یک واحد پولی جهت ثبت اسناد حسابداری استفاده نماید ،ریال، دلار و یا….. اگر معامله ای به جز واحد پول آن شرکت باشد باید معامله به پول رایج آن شرکت تبدیل شود که به این تبدیل تسعیر ارز می­گویند.

تسعیر ارز : تبدیل واحدهای پولی به یکدیگر می­باشد.

ارز : واحدهای پولی خارجی ارز نامیده می شود.( دلار، پوند، ین، ریال عربستان،درهم و دینار)

نکته: معادله حسابداری همان تراز نامه می باشد.